Shokooh Mirzadegi

مقاله

شکوه میرزادگی

بازگشت به صفحه اصلی  

قصه

شعر

مقاله

يادداشت

  نگاه يک زن

مطالب  ديداری

مطالب  شنيداری

مرکز  اسناد  زنان

نامه های سرگشاده

کتاب های در اينترنت

کتاب های منتشر شده

کتاب های در دست انتشار

*****

 تماس

 شرح حال

آلبوم عکس

English Section

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Puyeshgaraan

 

 

 

 

سیزده به در، آیینی امروزی و به دور از خرافات

شکوه ميرزادگی

در روزهای پایانی نوروز، و پس از ممنوع کردن مردم از «برگزاری جشن ها به خاطر همزمانی احتمالی با وفات حضرت فاطمه»، و پس از ممنوع کردن حضور مردم در اماکن تاریخی در لحظات سال تحویل، حالا چند امام جمعه و آیت الله رفتن مردم به دشت و صحرا در روز سیزده فروردين را نیز به بهانه ی اين که مصادف است با یک روز قبل از «روز وفات احتمالی حضرت فاطمه» ممنوع اعلام کرده اند آیت الله احمد خاتمی، یکی از تندروترین اعضای خبرگان رهبری، کار را به جایی رسانده که غیر مستقیم مردم را تهدید کرده که به سیزده به در نروند و در سخنانی گفته است: «مردم ما شادی و غم خود را با شادی اهل بیت تنظیم می کنند. انشاءالله حریم اهل بیت را به خصوص در روز 13 فروردین که یک روز قبل از شهادت صدیقه طاهره (س) است را حفظ کنید. خرافات در شأن ملت ایران نیست. اینکه سبزه گره بزنند و یا نام 13 را نحس بدانند خرافات است و حریم صدیقه زهرا(س) را رعایت کنید تا از حضرت زهرا (س) اجر بگیرید».

حتماً اطلاع دارید که روز دقيق وفات حضرت فاطمه مشخص نیست و این جماعت به جای آن که خردمندانه یکی از روزها را که بیشترین نقل قول های تاریخی را با خود دارد به عنوان روز وفات ایشان تعیین کنند، ده دوازده روز را، «ايام فاطمیه» خوانده و اعلام کرده اند تا بتوانند هر چه بیشتر مردمان را از شادمانی دور و به اندوه و عزاداری نزدیک کنند؛ کاری که حتی سخت گيرترین حکومت های دیکتاتوری و حکومت های مذهبی نيز با مردم خود نمی کنند.

در واقع،  35 سال است که حکومت جمهوری اسلامی به هر وسیله ای متوسل شده تا مردم را از برگزاری جشن های نوروزی، و جشن های دیگر ملی، به ويژه یلدا، برحذر دارد و  خوشبختانه موفق که نشده سهل است، موجب شده که این جشن ها هر سال با وسعت بیشتری به وسیله ی مردم برگزار شوند اما خنده دار این که این آقایان که از یک سو خود مظهر بوجود آوردن عجیب و غریب ترین خرافات، مثل «چاه جمکران» و  ده ها موارد دیگر هستند، و از سویی دیگر مردمان را همیشه به عنوان امت اسلام می شناسند و به تنها امری که اهمیت نمی دهند ایرانی بودن است، در این گونه موارد خودشان را نگران خرافاتی شدن مردم و از دست رفتن «شأن ملت ایران» نشان می دهند.

با این که تاریخ پیدایش روزی به نام «سیزده به در»، و یا دلایل اين پيدايش، همانند بسیاری دیگر از جشن ها و آیین های ایرانی روشن نیست اما آن چه که از کتاب های نجات یافته از کتاب سوزاندن های مهاجمین، و از گفته ی ایرانشناسان و تاریخ نویسان کشورهای دیگر می توان دریافت این است که: «سیزده به در روز پایانی دوران جشن های نوروزی است. و در این روز مردمان ایران به دشت ها می رفتند و به شادی و رقص و پایکوبی می پرداختند». یا، قدیمی تر از آن: «از آنجا که در گاهشمار ایرانی روزهای سیزدهم هر ماه تیر روز نامیده می شود و متعلق به ایزد تیشتر، و یا ایزد باران است، اولین سیزدهم سال نو را مردمان به دشت ها می رفتند و با جشن و پایکوبی سپاس او را به جای می آوردند که آن ها را از شر "ایوش" خدای خشکسالی نجات می دهد».

در واقع سیزده به در نیز، همچون همه ی آیین های ایرانی، از سویی ارتباط نزدیک و عاشقانه ی ایرانی ها را با طبیعت نشان می دهد و از سویی یادآور این مهم است که آیین های ایرانی، حتی نیایش به خدایان نیز، همه از جنس شادمانی و رقص و ترانه اند.

آن چه هایی هم که به عنوان «نحس بودن سیزده به در» در برخی از کتاب ها آمده ربطی به عقاید ایرانیان ندارد زیرا در هیچ یک از نوشته های تاریخی معتبر عدد 13 یا روز سیزدهم از نظر ایرانی ها نحس شناخته نشده. و این عنوان نحس بودن سیزده از برخی از فرهنگ های مذهبی مثل مسیحیت، و فقط در چندین قرن گذشته، به فرهنگ عامیانه ی مردم ما وارد شده است.

در عين حال بايد توجه داشت که حتی آئين های بازمانده از دوران کهن و یا آمده از سوی مذاهب مختلفی که برخی شان خود منشاء بيشترين خرافات اند را نمی توان دلیلی بر حذف و نفی آیین های ایرانی، که همگی زمينی و قابل به روز شدن اند دانست.

«سیزده به در»ی که اکنون ما می شناسیم آیینی زیبا و امروزی است که جز عشق به طبیعت و زیبایی های آن از سویی، و عشق مردمان به جشن و شادمانی در دامن طبیعت، از سوی ديگر، معنایی ندارد و، برخلاف نظر «آقایان»، چنین مراسمی به حرمت هیچ قدیسی لطمه نمی زند.

و مهم تر از همه  این نکته که در جهان امروز شادمانی و جشن و پایکوبی حق حقوق بشری همه ی مردمان است، و فرهنگ ایرانی ما بعدی فراتر را به معنای اين آئين ها می افزايد و آن اينکه شادمانی پديده ای اهورایی و اندوه امری اهریمنی است و آن که نیک می اندیشد برای شادمانی مردمان تلاش می کند، نه برای رنجاندن و اندوهگین کردن آنان.

31 مارچ  2014

 shokooh@shokoohmirzadeg.com