روز کورش بزرگ، روز صدور یکی از کهن ترین اعلامیه های آرمانی انسان

مقاله

شکوه میرزادگی

روز کورش بزرگ، روز صدور یکی از کهن ترین اعلامیه های آرمانی انسان

در آستانه ی «روز کورش بزرگ»، که سالگشت روز صدور منشور اوست، ایستاده ایم. روز کورش، (هفتم آبان ـ 29 اکتبر)، روز احترام به انسان خردمندی است که هر چه زمان پیش می رود، و هر چه اهمیت اعلامیه ی جهانی حقوق بشر و مفاد مندرج در آن بیشتر مورد توجه قرار می گیرد، ارزش هدیه ای که او در 29 اکتبر 539 قبل از میلاد به بشریت داده آشکارتر می شود.

تا سال 1879، که کتیبه ی استوانه ای شکل او از دل خاک سر برآورد، نام کورش تنها در اسناد مذهبی و نوشته های تاریخ نگارانی دیده می شد که یا او را، به دلیل جنگ هایی که برای گسترش سرزمین های زیر نظرش کرده بود، جنگجویی خونریز می دانستند و یا او را با صفاتی چون نجات دهنده، قانونگزاری پرقدرت، فاتحی خوش رفتار، و رهبری خردمند ستايش می کردند اما هنوز هیچ سندی از خود او و زمانه ی او در دست نبود که چهره ی دیگر او را، که در واقع مهم ترین چهره ی او ست، در برابر چشم مردمان جهان به تماشا بگذارد.

حتی توماس جفرسون، نویسنده، فیلسوف، باستان شناس، و سومین رییس جمهور آمریکا، که از شیفتگان کورش بود و بخشی از نظريات نقل شده از کورش پيرامون «کشورداری خردمندانه» الهام بخش او در نوشتن متن بیانیه ی استقلال آمریکا شد، نیز نمی دانست که، سالیانی پس از مرگ اش، سندی از زیر خاک های بابل تاریخی بیرون خواهد آمد که تأیید مستندی بر توجه او به این شخصیت بزرگ تاریخی خواهد بود.

در واقع با کشف کلمات کورش، نقش يافته بر کتیبه ای گلین، بود که چهره ی اصلی او، به سان خورشیدی، درخشید و جایگاه او را نه تنها به عنوان مؤسس اولین امپراتوری جهان، که به عنوان یک مصلح بشری به ثبت رساند. کورش، برخلاف رهبران زمان خود، که افتخارشان تنها به جنگ ها و خونریزی ها و کاراجباری گرفتن از اُسرا بود، نه تنها اسرا را آزاد کرد و بیگاری را غیرقانونی خواند بلکه به آزادی مذهب نیز فرمان داد.

با این حال اهمیت منشور کورش بزرگ که به قول مک گرگور، رییس موزه بریتانیا «یکی از بزرگ ترین اعلامیه های آرمانی انسان در طول تاریخ است»(1) هیچ وقت، در سرزمین گوینده اش، به اندازه ی روزگار ما، معنا و ارزش واقعی خود را نشان نداده است.

دلیل توجه کنونی مردم ایران به کوروش بزرگ و ارزش های بيان شده در منشور او، علاوه بر گسترش روابط رسانه ای و بالا رفتن درک مردم از مفاهیم حقوق بشری، وجود شرایط سخت و طاقت فرسایی است که جمهوری اسلامی ـ با اعمال تبعیض های جنیستی، فرهنگی و مذهبی ـ بر مردم سرزمین کوروش بزرگ تحمیل کرده است. در واقع شرایطی که در ایران برقرار است نه تنها با مفاهیم مندرج در اعلامیه جهانی حقوق بشر در تضاد می باشد، بلکه حتی با مفاهیم ابتدایی و ساده ی حقوقی که 2550 پانصد سال قبل در فرمان رهبر سیاسی ایران وجود داشته، نيز بيگانه است.

تردیدی نیست که هیچ انسان عاقل و آگاه قرن بیست و یکم نمی خواهد به 2500 سال پیش بازگردد، و یا در زمان وجود سندی امروزين همچون اعلامیه ی حقوق بشر، به انديشه هایی بچسبد که در دوران باستان گفته شده اما، در عین حال، نمی توان از تحسین، بزرگداشت، و یادآوری سخنان بزرگانی سر پیچید که دهش های گرانقدری به مردمان سرزمین خود و به بشریت داشته اند، به ويژه اگر که این داده ها، با اکنون و امروز جهان نیز خوانایی داشته باشند.

و چنین است که در روز کورش بزرگ، و نيز لحظه های تحويل هر سال نو هزاران هزار زن و مرد و پیر و جوان، از سراسر ایران، به پاسارگاد می روند و، اگر بتوانند، از میان سربازان و لباس شخصی هایی که در اینگونه روزها پاسارگاد را محاصره کرده اند می گذرند تا خودشان را به آرامگاهی برسانند که بی فرش و چلچراغ و بدون هیچ تبلیغ و پشتوانه ی حکومتی، بیش از هر بنا و نیایشگاهی در نظر این مردم با شکوه و زیباست.

بنیاد میراث پاسارگاد، امسال نیز ایرانيان را در سراسر جهان به بزرگداشت روز کورش بزرگ فرا می خواند و به یاد و نام مردی درود می فرستد که 25 قرن پیش از نگارش اعلامیه جهانی حقوق بشر، و در زمانه ای که جهان در آتش خشونت و عقب ماندگی می سوخت «آشتی‌خواهانه به بابل اندر شد، سربازان بسیار او دوستانه در بابل گام برداشتند، و او نگذاشت کسی در تمامی سرزمین های سومر و اکد ترسانده شود. او مردمان ستمدیده را از درماندگی رهانید، آوارگان را به خانه های خود بازگرداند، بردگان را از بیگاری نجات داد، و فرمان داد که هر کسی برای انتخاب مذهب و محل سکونت خود آزاد باشد...» (2)

روز کورش بزرگ خجسته باد

با مهر و روشنی

شکوه میرزادگی

از سوی بنیاد میراث پاسارگاد

اکتبر 2015